Showing posts with label आरोग्यदायी पदार्थ. Show all posts
Showing posts with label आरोग्यदायी पदार्थ. Show all posts

Friday, April 15, 2016

Purnann Appe (पूर्णान्न अप्पे)

'वन डिश मील' म्हणजे जेवणासाठी एकच पदार्थ करायचा तर तो पूर्णान्न हवा. कर्बोदके, प्रथिने खनिजे इत्यादी गोष्टींचा समतोल असणारा हवा. मुख्यत: रात्रीच्या जेवणासाठी आपण 'वन डिश मील' चा पर्याय स्वीकारतो. त्यामुळे हा पदार्थ फारसा कटकटीचा नको. माझ्या घरात लहान मुलं असल्यामुळे पौष्टीकते बरोबर चटपटीतही  हवा. रात्रीची वेळ असल्यामुळे पचण्यास हलका हवा. मसाले सुद्धा अतिशय कमी लागतात. कमी वेळात आणि कमी तेलात होणारा हा पोटभरीचा प्रकार, माझ्या घरात खूपच प्रिय आहे.  


साहित्य:
  • मुग डाळ- १ टीस्पून  
  • मसूर डाळ- १ टीस्पून  
  • चणा डाळ- १ टीस्पून  
  • तूर डाळ- १ टीस्पून  
  • उडीद डाळ- १ टीस्पून  
  • लसूण पाकळ्या- २
  • हिरवी मिरची- ३ ते ४ 
  • आल- १ इंच
  • जिरे- १/२ टीस्पून
  • बारिक चिरलेला पालक - १/२  कप
  • गाजर, सोलून व किसून-  १/२  कप
  • उकडलेल्या मक्याचे दाणे- १/४  कप  
  • रोल ओटस- १/२  कप
  • रवा- १/२  कप
  • हिंग- १/४  टीस्पून
  • हळद- १/२  टीस्पून
  • दही- १/४ कप 
  • खाण्याचा सोडा- १/२  टीस्पून
  • पाणी- अंदाजे १/२  कप (भिजवलेल्या डाळीच पाणी धरून)
  • मीठ- चवीप्रमाणे
  • तेल- जरुरीप्रमाणे 

कृती:
  • सर्व डाळी धुवून ३-४ तास भिजवाव्यात.
  • सर्व डाळी, मिरच्या, आल व लसुन एकत्र वाटून घ्यावे.
  • वाटलेले मिश्रण एका बाउल मध्ये काढून त्यात ओटस आणि रवा घालावा.
  • दही चांगले फेटुन घ्यावे. वरील मिश्रणात  दही व पाणी घालून चांगले ढवळून घ्यावे. कमीतकमी २० मिनिटे झाकून ठेवावे.
  • ओटस आणि रवा पाणी शोषुन घेते, इडलीच्या पिठापेक्षा  थोडेसे घट्ट. नंतर त्यात तेल वगळता सर्व साहित्य एकत्र करावे व चांगले फेटून घ्यावे.
  • अप्पे पात्र गरम करून त्याच्या वाट्यात अगदी थोडे तेल घालावे किंवा स्प्रे करावे.
  • त्या वाट्यात वरील मिश्रण घालावे. आच मंद-मध्यम ठेवून १-२ मिनिट झाकून ठेवावे. लक्ष्य ठेवावे.
  • एक बाजू चांगली खरपूस भाजली गेली की अप्पे उलटावे. बाजूने अगदी थोडेसे तेल सोडून छान सोनेरी रंगावर भाजून घ्यावे.
  • छान टम्म फुगतात.  टोमॅटो केचप किंव्हा चटणी सोबत गरमागरम वाढावे.


टीपा :
  • जर अप्पे पात्र नसेल तर या मिश्रणाचे उत्तपे करू शकता.
  • हे अप्पे गरम असतानाच खावे. पारंपारिक अप्पे फारसे खरपूस भाजून घ्यावे लागत नाहीत परंतु यात ओटस असल्यामुळे खरपूस भाजून घ्यावेत, नाहीतर गिळगिळीत लागतात.


Friday, January 22, 2016

Aalepak (आले पाक / आल्याच्या वड्या)

लहानपणी एक आजोबा आलेपाक विकायला आणायचे. "सर्दी-खोकला, झटकन मोकळा" अशी त्यांची खणखणीत आवाजातली साद ऐकून आम्ही पटकन बाहेर यायचो. आजही 'आलेपाक' हा शब्द ऐकला की जुनी आठवण ताजी होते.  
आले हे कफनाशक, पित्तनाशक व पाचक आहे. कुठल्याही रुपात आल्याचे सेवन करणे आरोग्यासाठी अत्यंत उपयोगी आहे.        


Read this recipe in English.....click here.

साहित्य: 
  • आले, सोलून व चिरून- १ कप
  • साखर- २ कप 
  • सायीसकट दुध- १/२  कप 
  • तूप- १ छोटा चमचा   

कृती:
  • आले अगदी थोडं पाणी वापरून गुळगुळीत मिक्सरवर वाटून घ्या. 
  • एका चौकोनी बर्फी ट्रे किंवा ताटाला तुपाचा हात फिरवून घ्या.    
  • एका जाड बुडाच्या किंवा नॉन-स्टीक पॅनमध्ये वाटलेले आले, साखर आणि दुध एकत्र करा. 
  • मध्यम आचेवर ठेवून सतत हलवत रहा. हळूहळू साखर वितळून घट्ट होऊ लागेल. 
  • लक्ष्यपूर्वक ढवळत राहा. मिश्रण भांड्याच्या कडेपासून सुटू लागेल. याचा अर्थ ते तयार आहे. गॅस बंद करा.  
  • मिश्रण ट्रे मध्ये ओतून गरम  सुरीने चौकोनी तुकडे पाडा. थंड झाल्यावर त्याच्या वड्या करा. 
  • हवाबंद डब्यात भरून ठेवा.    

Tuesday, December 1, 2015

Alashichi Chutney (अळशीची किंवा जवसाची चटणी)

अळशी किंवा जवस हे कोलेस्ट्रॉल आणि उच्च रक्तदाब नियंत्रित करते. हृदय रोग आणि कर्करोग यापासून संरक्षण करण्यासाठी मदत करते.


Read this recipe in English.....plz click here.

साहित्य:
  • अळशी किंवा जवस- १/२  कप 
  • तीळ- १/४ कप
  • मिरची पूड - २ ते ३ टिस्पून 
  • मीठ- चवीनुसार 

कृती:

  • कढईत अळशी साधारण ३-४ मिनिटे मध्यम आचेवर खमंग भाजा. थोडा रंग बदलतो. ताटलीत काढून घ्या.
  • मग तीळ सुद्धा छान खमंग भाजून घ्या.
  • सर्व थंड झाल्यावर मिरची पूड व मीठ घालून एकत्र मिक्सरला वाटून घ्या.
  • भाकरी किंवा पोळीबरोबर चटणी सर्व्ह करावी. (खाताना चटणीत थोडासा बारीक चिरलेला कांदा व थोडस तेल टाकून मिक्स करा, मस्त लागते. भाजलेल्या पापडाचा चुरा पण यात छान लागतो. )  


टीपा :
  • तीळ किंवा शेंगदाणे न वापरता फक्त अळशीची चटणी सुद्धा करू शकतो पण अळशी चवीला उग्र असते. तिचा उग्रपणा कमी करण्यासाठी  तीळ किंवा शेंगदाणे वापरतात  
  • या चटणी लसणाच्या साधारण ६ ते ८ पाकळ्या वाटून घाला. खूप मस्त लागते चटणी.   
  • तीळांसोबत किंवा तीळांऐवजी शेंगदाणे किंवा सुके खोबरे वापरू शकता. 
  • या चटणी मध्ये कढीपत्ता सुद्धा चांगला लागतो. कढीपत्ता धुवा आणि सुती कपड्यावर पसरून पूर्णपणे कोरडा होवू द्या. नंतर थोड्या तेलावर कुरकुरीत तळा. अळशी सोबत वाटून घ्या.   
  • अळशी हि अत्यंत गुणकारी आहे. त्यामुळे रोजच्या आहारात तिला समाविष्ट करावे. मी अळशी थोडी भाजून त्याची पूड करून फ्रीजमध्ये ठेवली आहे. भाजी शिजत आली कि मी अर्धा-एक चमचा मी भाजीत घालते. दाण्याच्या कुटाप्रमाणे अळशीच्या कुटाचा वापर करता येईल.         


Friday, November 6, 2015

Khajurachya Vadya (खजुराच्या वड्या)

आरोग्यपूर्ण व नैसर्गिक गोडवा असणाऱ्या रुचकर …… खजुराच्या वड्या !


Read this recipe in English, click here.

साहित्य:
  • खजूर - 500 ग्रॅम
  • काजू - ¼ कप
  • बदाम - ¼ कप
  • अक्रोड - ¼ कप
  • पिस्ता - 2 टेस्पून
  • काळ्या मनुका - 2 टेस्पून
  • खसखस - 1 टीस्पून
  • वेलची पूड - 1 टीस्पून
  • डेसिकेटेड कोकोनट (रेडीमेड सुक्या खोबऱ्याचा चुंरा) - आवश्यकतेनुंसार
  • साजूक तूप - 1 टेबलस्पून

कृती:
  • खजुराच्या बिया काढून त्यांचे लहान तुकडे करा आणि मिक्सरवर भरडसर वाटून घ्या. 
  • मनुका चिरून घ्या.
  • काजू, बदाम व पिस्ता वेगवेगळे भाजून घ्या आणि अगदी बारीक तुकडे करा. 
  • खसखस ​​मंद आचेवर अगदी थोडी गरम करा. 
  • एका जाड बुडाच्या किंवा नॉन-स्टिक भांड्यात तूप गरम करून खजूर टाकून त्याचा एकजीव गोळा होईपर्यंत परतून घ्यावा. सतत हलवावे नाहीतर खालून करपेल. 
  • मग त्यात भाजलेली खसखस व काजू, बदाम, पिस्ता, मनुका, वेलची पावडर घाला. मिश्रण व्यवथित मिक्स करावे आणि थोडे थंड होऊ द्यावे. 
  • मिश्रण कोमट असतानाच चांगले मळून घ्यावे आणि त्याचे दोन किंवा तीन भाग करावे. 
  • एका अॅल्युमिनियम फॉईल किंवा प्लास्टिक शीट वर डेसिकेटेड कोकोनट पसरावे. 
  • खजुराच्या मिश्रणाचा एक भाग घेऊन त्याला दंडगोलाकार (रोल) आकार द्या. त्याप्रमाणे  इतर दोन रोलही तयार करा. 
  • तो रोल अॅल्युमिनियम फॉईल ठेवून घट्ट  गुंडाळून घ्या. आणि रोलच्या दोन्ही टोकांना चॉकलेट टॉफी प्रमाणे पीळ द्या. प्लास्टिक शीट वापरत असाल तर रोलच्या दोन्ही टोकांना धागा बांधून घ्या. 
  • 4-5 तास फ्रिजमध्ये हे रोल्स ठेवा.
  • चार तासानंतर वरील अॅल्युमिनियम फॉईल काढून इच्छित जाडी/रुंदी ठेवून रोलचे काप करा.

टिपा:
  • सुका मेवा मिक्सरला बारीक करू नये. भरड हवा. किंवा खलबत्त्यात कुटून घ्या.  
  • खजुराऐवजी अंजीर वापरून पण अश्याच वड्या करता येतात.  
  • मोदक मोल्ड वापरून याच मिश्रणाचे खजूर मोदक बनवता येतात. तसेच प्लास्टिक शीटवर हे मिश्रण सारख्या जडित लाटून घेवून कुकीज कटरने हव्या त्या आकारात वड्या पाडता येतात.  

Friday, September 18, 2015

Rushichi Bhaji (ऋषीची भाजी) ~ ऋषि पंचमीची भाजी

गणेश चतुर्थीचा दुसरा दिवस भाद्रपद शु. पंचमि म्हणजे ऋषिपंचमी. या दिवशी करण्यात येणारी मिक्स भाजी किंवा मिसळीची भाजी म्हणजेच ऋषीची भाजी.
पण हि आपली नेहमीची मिक्स भाजी नाही. या भाजीची काही वेगळी वैशिष्ट्ये आहेत. या भाज्या पिकवण्यासाठी बैलाचे कष्ट (आणि आजच्या युगात यंत्राचे) नकोत. फक्त आपोआप उगवलेल्या किंवा अंगणातल्या भाज्या वापरायच्या. या भाजीत फळ भाज्या, पाले भाज्या आणि कंदमुळे अश्या प्रकारच्या भाज्या वापरल्या जातात. या भाजीत अजिबात तेल-तूप वापरले जात नाही. शिवाय या भाजीत मिरची पूड आणि कुठल्याही प्रकारचे मसाले वापरले जात नाहीत, तिखटपणा येण्यासाठी फक्त हिरव्या मिरच्या वापरल्या जातात. कमी उष्मांक असलेली हि भाजी अत्यंत पौष्टिक आणि चवदार आहे. याचे कारण म्हणजे सेंद्रीय, हंगामी आणि ताज्या भाज्यांचा वापर व तेल आणि मसाल्यांचा अभाव.

ऋषी पंचमीचे व्रत किंवा उपवास हा आपल्या सप्तर्षींचे स्मरण आणि आदर व्यक्त करण्यासाठी केले जाते. वशिष्ठ ऋषींची पत्नी देवी अरुंधतीचीही या दिवशी पूजा केली जाते. ऋषीमुनी अत्यंत साधे जीवन जगत असत. रानात मिळणाऱ्या फळ, भाज्या आणि कंद हेच त्यांच्या आहारात असे. ऋषी पंचमीच्या या जेवणातून एकप्रकारे तत्कालीन ऋषींच्या सात्विक आहाराची आणि त्यांच्या जीवनशैलीची झलक मिळते. शरीरा सोबत आत्म्याची शुद्धता करण्याचे असे हे ऋषी पंचमीचे व्रत आहे. पण हे व्रत फक्त स्त्रियाच करतात, हे काही माझ्या मनाला पटलेले नाही.

माझ्या लहानपणी, माझी आजी हि भाजी चुलीवर मोठ्या मातीच्या भांड्यात बनवायची. फक्त बायकांचाच उपवास असल्याने प्रथम नेहमीचे जेवण आणि नैवेद्य व्हायचा. आजी आणि मोठी काकू मागच्या पडवीत भाज्या सोलत-चिरत बसलेल्या असायच्या. आम्हा मुलांचे आणि पुरुषांचे जेवण एक वाजताच उरकायचे. मग आम्ही सगळी मुलं मागच्या अंगणात डोकावायला जायचो. या बायकांचा हा कुठला खास पदार्थ चाललाय या बाबत कुतुहल असायचं. आजी बोलवायची खायला. पण एकदम लहानपणी भाजीचा रंग आणि त्यातल्या पालेभाज्या बघून पळून जायचो. मग एकदा कधीतरी हि भाजी चाखून बघितली. आणि हळूहळू हि भाजी आवडू लागली. बरेच जणांना एरवी ज्या भाज्या अजिबात आवडत नाहीत त्या भाज्या घातलेली 'ऋषीची भाजी' मात्र आवडते. मीही त्याला अपवाद नाही. आजीच्या त्या मातीच्या भांड्यातील भाजीची चव काय औरचं होती. मी ती चव कधीच विसरू शकत नाही. आणि आज हे तिला सांगायला आजीही नाही आणि मोठी काकूही नाही. ऋषी पंचमीला आजीची आणि काकूची खूप आठवण येते.

Read this recipe in English........click here.


हि भाजी कोकणतल्या विविध भागात वेगवेगळ्या पद्धतीने करतात. मी येथे आमची पद्धत देते ​​आहे.

साहित्य:
  • अळूची पाने आणि देठे, सोलुन आणि चिरून- 1 कप
  • लाल भोपळा, सोलुन आणि कापून- ½ कप 
  • माठ, चिरून- ½ कप 
  • कुरडूस, (रानातली पालेभाजी), चिरून- ½ कप (ऐच्छिक)
  • सुरण, सोलुन आणि कापून- ¼ कप (ऐच्छिक)
  • भेंडी, चिरून- ¼ कप
  • श्रावण घेवडा, चिरून- ¼ कप
  • गवार, चिरून- ¼ कप
  • पडवळ, चिरून- ¼ कप
  • शिराळे, सोलुन आणि चिरून- ¼ कप
  • घोसाळे, चिरून- ¼ कप
  • हिरव्या मिरच्या, चिरून- 3 ते 5 किंवा वैयक्तिक आवडीनुसार
  • चिंचेचा कोळ - ½ ते 1 टिस्पून किंवा चवीनुसार
  • खवलेले ओले खोबरे- ¼ कप ते ½ कप /आवडीनुसार
  • खडे मीठ- चवीनुसार

कृती:
  • अळू, कुरडूस आणि माठ स्वच्छ धुवून बारीक चिरा. 
  • अळूचे देठ सोलून घ्या आणि बारीक चिरा. अळूच्या देठांना चिंचेचा कोळ चोळून ठेवा, नंतर धुवून टाका. 
  • लाल भोपळ्याची सालं काढून त्यांचे छोटे तुकडे करा. 
  • सुरणाची सालं काढून त्याचे अगदी छोटे तुकडे करून चिंचेचा कोळ चोळून ठेवा. 
  • शिराळ्याची सालं काढून त्यांचे तुकडे करा. 
  • भेंडी आणि घोसाळे चिरून घ्या. 
  • पडवळाचेही आतल्या बिया काढून तुकडे करा.
  • गवार व घेवडा शीरा काढून मोडून घ्या. 
  • सर्व भाज्या धुवून घ्या. 
  • मिरच्यांचे तुकडे करा. तिखट आवडत असेल तर ठेचा करा. 
  • एका मोठ्या जाड बुडाच्या पातेल्यात सर्व चिरलेल्या भाज्या, मिरच्या आणि मीठ असं सर्व एकत्र करा. 
  • पातेल्यावर स्टीलचे ताट ठेवून पाणी ठेवा. मध्यम ते मंद आचेवर भाजी शिजवा. भाजीत जास्तीचे पाणी टाकू नका. शिजताना भाजीला पाणी सुटते. त्यातच भाजी शिजते. वरून पाणी टाकले तर भाजी पांचट लागते.     
  • मधून मधून ढवळत रहा. पण जोरजोराने ढवळू नका नाहीतर भाजीचा लगदा होईल. शिजायला कठीण असणाऱ्या भाज्या बोटाने दाबून बघा. त्या शिजल्या कि भाजी शिजली. 
  • आवडीप्रमाणे चिंचेचा कोळ आणि ओले खोबरे घालून एक वाफ काढा. 
  • गरम गरम भाकरी किंवा भातासोबत सोबत वाढा. 

टिपा:
  • ऋषी पंचमीच्या ३-४ दिवस आधी या खास ऋषीच्या भाज्या बाजारात येऊ लागतात.
  • माझ्या माहेरी घरच्या अंगणात उगवणाऱ्या सर्व भाज्या या भाजीसाठी वापरतात, अगदी टोमॅटो सुद्धा.
  • तुम्हाला अंदाज यावा म्हणून मी इथे भाज्यांचे प्रमाण दिले आहे. पण प्रत्यक्षात तुम्हाला ज्या भाज्या आवडतात त्या प्रमाणात त्या भाज्यांचे प्रमाण कमी-जास्त करावे. 
  • उपलब्धेनुसार वर उल्लेख केलेल्या एक किंवा अधिक भाज्या वगळू शकता. किंवा दुसऱ्या भाज्या वाढवू शकता. 
  • माझ्या सासूबाई भाजी शिजली की वरून थोडेसे घरचे लोणी घालतात. 
  • भोपळा आणि ओले खोबरे या भाजीला गोडवा देतात.
  • रताळे, पांढरा गावरान मका, काकडी, कच्ची केळी, दुधी भोपळा सारख्या इतर पावसाळी/ हंगामी भाज्या पण वापरू शकता. 
  • मका वापरणार असाल तर आधी प्रेशर कुकर मध्ये मीठ टाकून उकडून घ्या. नंतर त्याचे लहान तुकडे करून भाजीत घाला.
  • ऋषी पंचमीच्या दिवशी खाल्ला जाणारा भात आणि भाकरी यासाठी जे तांदुळ मिळतात ते सुद्धा बैलाचे कष्ट न घेता पिकवलेले असतात. त्या तांदुळाला 'पायनु' असं म्हणतात.    
  • या ताटात दिसणाऱ्या चटणीत फक्त ओले खोबरे आणि मिरची आहे.

Saturday, September 5, 2015

Gopalkala (गोपाळकाला)

जन्माष्टमी आणि गोपाळकालाच्या हार्दिक शुभेच्छा !!!

खरतरं 'गोपाळकाला' चे दोन अर्थ आहेत. एक आपला उत्साहाने भरलेला सण 'गोविंदा' किंवा 'दहीहंडी' आणि दुसरा म्हणजे जन्माष्टमीला आपल्या लाडक्या बाळकृष्णाला नैवेद्य दाखवून बाळगोपाळांना प्रसाद म्हणून वाटला जातो तो गोपाळकाला .

गोपाळकाला करायला अतिशय सोपा आणि झटपट. शिवाय पौष्टिक आणि रुचकर, पूर्णान्न आहे. फक्त प्रसाद म्हणून न करता इतर दिवशीही संध्याकाळचा हेल्दी नाश्ता म्हणून पण मस्त. 


Read this recipe in English.....click here. 

साहित्य:
  • दही - १ कप
  • पोहे - १ कप
  • लाह्या- एक मूठभर 
  • ओले खोबरे, खवलेले- २ टेबलस्पून 
  • काकडी, चिरून- १ कप
  • डाळिंब दाणे- १/४  कप
  • हिरव्या मिरच्या, चिरून किंवा ठेचून- १ टे 
  • आले, किसून- १/२  चमचा
  • शेंगदाणे, भाजून सोललेले- १/४  कप 
  • तळलेली चणा डाळ किंवा पंढरपूरी डाळं - १/४  कप 
  • मीठ- चवीनुसार 
  • साखर- १ टीस्पून 
  • कोथिंबीर, बारीक चिरून- १/४  कप
  • साजुक तुप- १ टीस्पून 
  • जिरे- १ टीस्पून 

कृती:
  • पोहे धुवून चाळणीत निथळत ठेवा.  
  • दह्यात साखर आणि थोडेसे मीठ घालून ढवळा.
  • एका मोठ्या वाडग्यात दही, पोहे आणि लाह्या एकत्र करा. ५ मिनिटे भिजू द्या.
  • तेवढ्या वेळात कढल्यात/फोडणी पात्रात तूप गरम करून त्यात जिरे, हिरव्या मिरच्या घाला आणि जरासं परता.
  • हि फोडणी पोहे-दही मिश्रणावर ओता आणि चांगले मिक्स करा.
  • खोबरे, काकडी, डाळिंबाचे दाणे, आले, शेंगदाणे, मसाला चणाडाळ, कोथिंबीर आणि थोडे मीठ घाला. व्यवथित मिक्स करा.
  • नाश्ता म्हणून खाणार असाल तर लगेच खा, कारण थोड्या वेळाने त्यातील दाणे मऊ  पडतात.  

टिपा:
  • लाह्या उपलब्ध नसतील तर नाही वापरल्या तरी चालतील.  
  • तुम्हाला अंदाज यावा म्हणून मी साहित्याचे माप दिले आहे. खरतरं ज्याला जे पदार्थ आवडतात ते हव्या त्या प्रमाणात कमी-जास्त वापरा. याला निश्चित असे नाही. कारण हा गोपाळकाला आहे, आणि काला म्हणजे सगळे पदार्थ एकत्र करून केलेला. 
  • तुम्हाला आवडणारी इतरही फळे यात घालू शकता.

बोला श्री गोपाळकृष्ण महाराज की जय .......

Thursday, September 3, 2015

Adai Dosa (अडाई डोसा)

अडाई डोसा पौष्टिक, प्रथिनयुक्त आणि लोकप्रिय दक्षिण भारतीय नाश्ता आहे. अडाई डोसा हा 'मिक्स डाळ डोसा' यापेक्षा वेगळा असतो कारण यात डाळीसह तांदूळ सुद्धा वापरतात.


Read this recipe in English.......click here.

साहित्य:
  • जाडा किंवा इडलीचा तांदूळ - 1½ कप
  • चणा डाळ- ½ कप
  • तूर डाळ - ¼ कप
  • उडीद डाळ- ¼ कप
  • मुग डाळ- ¼ कप
  • मसूर डाळ * - ¼ कप (ऐच्छिक)
  • मेथी दाणे * -  ½ टीस्पून (ऐच्छिक)
  • कांदा किंवा मद्रासी छोटे कांदे, चिरून- 1 कप 
  • कोथिंबीर, बारीक चिरून- एक मूठभर 
  • कढीपत्ता, बारीक चिरून- 2 टेबलस्पून 
  • हिरवी मिरची, बारीक चिरून * - 2 टेबलस्पून (पर्यायी)
  • आले, किसून- 2 टेबलस्पून 
  • ओले खोबरे, खवलेले- 2 टीस्पून 
  • हिंग- ¼ टिस्पून
  • हळद * - ¼ चमचा (ऐच्छिक)
  • लाल सुक्या मिरच्या (ब्याडगी)- 10 (किंवा मिरची पूड- 2 ते 3 टिस्पून)
  • खायचा सोडा- चिमूटभर (ऐच्छिक)
  • मीठ - चवीनुसार
  • तेल- आवश्यकतेनुसार 

कृती:
  • तांदूळ आणि सर्व डाळी धुवा. किमान 5 तास किंवा पूर्ण रात्रभर तांदूळ आणि डाळी  वेगवेगळ्या भिजत घाला. मेथी दाणे डाळीतच भिजायला टाका.
  • तांदूळ आणि लाल मिरच्या वाटून एक मोठ्या वाडग्यात काढा.
  • सर्व डाळी एकत्र जराश्या भरडसर वाटाव्या.  
  • वाटलेले तंदुलांनी डाळी एकत्र करा. 2 ते 5 तास पीठ आंबवण्यासाठी ठेवा किंवा वाटल्यावर लगेच डोसे केले तरी चालतात. पण थोड्यावेळ पीठ आंबवले तर डोसे हलके आणि रुचकर होतात.   
  • डोसे करायला घेण्यापूर्वी पीठात चिरलेला कांदा, कोथिंबीर, कढीपत्ता, मिरची, आलं, खोबरं, हळद, हिंग, मीठ आणि बेकिंग सोडा घालावा. ढवळुन मिक्स करावे. पीठ इडली सारखेच असावे. गरज असल्यास पाणी टाका.
  • तवा गरम करून आणि थोडे तेल पसरवा आणि पळीभर पीठ डोसा घाला. डोश्यापेक्षा जाड आणि उत्तप्यापेक्षा पातळ असा डोसा घालावा. 
  • डोश्याच्या बाजूने आणि वरून थोडे तेल सोडवे. मध्यम गॅस वर झाकण ठेवून १-२ मिनिट शिजवावे. मग डोसा पलटून आणि पुन्हा एक मिनिट शिजवावे.
  • टोमॅटो चटणी किंवा नारळाची हिरवी चटणी किंवा कोणत्याही प्रकारच्या चटणीबरोबर हे डोसे गरमागरम सर्व्ह करा.

टिपा:
  • * असे चिन्हांकित केलेले साहित्य मुळ पाककृतीत नाहीत, मी चव वाढवण्यासाठी वापरले आहेत. तुम्ही ते वगळले तरी चालेल.
  • डाळ-तांदूळ  वाटल्यावर लगेचच  डोसा करणार असाल तर बेकिंग सोडा वापरा,अन्यथा गरज नाही.  
  • जर चुकून पिठ पातळ झाले, तर बारीक रवा घाला. रवा घातल्यावर किमान अर्धा तास पिठात भिजला पाहिजे.
  • जाड डोसे आवडत नसतील तर पीठात थोडे पाणी घालून पातळ डोसे पण करता येतात.  
  • या डोश्याला 'पूर्णान्न' बनवण्यासाठी पीठात गाजर, कोबी, पातीचा कांदा, सिमला मिरची, पालक, शेवग्याची पाने किंवा शेपू सारख्या भाज्या घाला. चव तर वाढेलच सोबत पौष्टीकताही.  

Thursday, August 13, 2015

Solkadhi (सोलकढी)

सोलकढी म्हणजे कोकमाचा अर्क आणि नारळाच्या दुधापासून बनवलेली चवदार, पित्तनाशक, भूकवर्धक व पाचक कढी. कोकम शीत प्रकृतीचे असल्यामुळे उन्हाळ्यात शरीराला चांगली. तसेच नारळाचे दुध नैसर्गिक ताण नाशक आहे.
कोकणातील जेवणात सोलकढीला अगदी माशांइतकच अढळ स्थान. सोलकढीशिवाय मांसाहारी जेवणाची सांगता होत नाही. शेवटी भाताबरोबर सोलकढी ओरपावी ही तर कोकणी माणसाच्या सुखाची परमावधी. पण मला तर सोलकढी नुसतीच प्यायला फार आवडते. सोलकढीची चव जिभेवर बराच वेळ रेंगाळत राहते.
सर्व कोकणी हॉटेलांच्या मेनूत सोलकढी हमखास दिसते आणि आता तर सोलकढीनं पंचतारांकित हॉटेलातही अव्वल स्थान मिळवलं आहे.




साहित्य:
  • कोकमं/आमसुलं/सोलं- एक मूठभर / १० ते १२ (किंवा कोकम आगळ- ६ टेबलस्पून) 
  • ओले खोबरे- २ कप (१ मोठ्या नारळा पासून)
  • लसूण पाकळ्या- ४ 
  • हिरव्या मिरच्या- १ ते २ 
  • जिरे- १ टिस्पून 
  • मीठ किंवा सैंधव- चवीनुसार
  • गरम पाणी- साधारण ३ कप
  • कोथिंबीर, बारीक चिरून- एक मूठभर 

कृती:
  • कोकमं गरम पाण्यात ३० मिनिटे भिजत घाला. नंतर कोकमं त्याच पाण्यात घट्ट पिळुन घ्या. घट्टसर गडद गुलाबी रंगाचा रस तयार होईल. 
  • नारळ खवून घ्यावा. तळाकडील काळा भाग घेवू नये, पांढरे खोबरेच घ्यावे. 
  • मिक्सरच्या मोठ्या भांड्यात खोबरे, जिरे, लसूण, हिरवी मिरची आणि कोमट पाणी एकत्र करा व वाटून घ्या. (चवीत बदल म्हणून आल्याचा छोटा तुकडा घातला तरी चालेल. मात्र मुळ पाककृतीत आल्याचा वापर नाही.) 
  • मोठ्या गाळण्याने किंवा जाळीच्या भांड्यामध्ये वरील वतन टाकून गाळून घ्या. 
  • उरलेला चोथ्यात कोमट पाणी घालून पुन्हा वाटून घ्या. पुन्हा गाळून घ्या. असे २ वेळा करा. (साधारण ३ कप नारळाचे दुध मिळेल. पातळ हवे असल्यास अजून थोडे पाणी घालावे. पण फार पातळ चांगले लागत नाही.)
  • ह्या नारळाच्या दुधात काढलेला कोकम रस किंवा कोकम आगळ आणि मीठ घालून एकत्र करा.
  • त्यात बारीक चिरलेली कोथिंबीर टाका.
  • अर्धा ते एक तास फ्रिजमध्ये थंड करून सर्व्ह करा.

टीप: 
  • कोकमाचे आगळ हल्ली सहजपणे मिळू लागले आहे, शक्यतो तेच वापरावे. त्यामुळे सोलकढी बनवण्याचा वेळही वाचतो आणि तिला सुंदर गुलाबी रंगही येतो.
  • आमच्याकडे 'कोकमाचे सार' पण बनवतात. त्याची कृती थोडी वेगळी आहे. ती नंतर कधीतरी ….    

Thursday, July 9, 2015

Chahacha Masala (चहाचा मसाला)

चहा मसाल्याने चहाला छान  चव आणि वास येतो.  पावसाळ्यात किंवा थंडीत नेहमीचा चहा पिण्याऐवजी आल्याचा चहा प्यावासा वाटतो.  आल नसेल घरात तर मसाला टाकून ती तलफ भागवता येते. हा चहा खवखवणाऱ्या घशाला आणि मरगळलेल्या मनाला आराम देतो. 

 

साहित्य:
  • सुंठ- १/४ कप 
  • लवंग- २ टेबलस्पून  
  • काळी मिरी- १/४ कप 
  • दालचिनी, छोटे तुकडे करून किंवा कुटून- १/४ कप 
  • वेलची- १/४ कप 
  • जायफळ, किसुन - १ अख्ख 
  • सुकलेली तुळशीची पाने- १० (ऐच्छिक)  

कृती:
जायफळ आणि सुंठी शिवाय बाकी सगळे मसाले थोडे थोडे भाजून, थंड होऊ द्यावे. 
तुळशी पाने, सुंठ आणि जायफळ पूड त्यात घालून मिक्सर मधून काढावे. 
थंड झाल्यावर हवाबंद डब्यात हा मसाला  ठेवावा. अगदी वर्षभर छान टिकतो. 
चहाच्या एका कपाला साधारण १/४ टीस्पून एवढा घालावा.  दुधात टाकून पण छान  लागतो. (चहात किंवा दुधात टाकून उकळावा.)    


टीपा:
  • वर दिलेल्या मसाल्याच्या पदार्थांच्या तयार मिळत असलेल्या पावडर एकत्रित करून सुद्धा झटपट मसाला करता येईल. 
  • सुंठीचे प्रमाण तिखटपणा किती हवाय, यावर अवलंबून आहे. प्रमाण वाढवले तरी चालेल.  
  • औषधी गुणधर्म वाढवायचे असतील तर २ टेबलस्पून पिंपरामुळ पूड घालावी.  
  • कॉफी ग्राईंडर असेल तर उत्तम. त्यात छान दळला जातो हा मसाला. 

Tuesday, May 5, 2015

Kokam Sarbat/ Amrut Kokam (कोकम सरबत/अमृत कोकम)

कोकम सरबत हे आंबट-गोड चवीचे अतिशय रुचकर, पाचक, आम्लपित्तनाशक असे गुणकारी पेय आहे. उन्हाळ्यातच नाही तर संपुर्ण वर्षभर प्यायले जाणारे महाराष्ट्रातील अतिशय लोकप्रिय पेय आहे. कोकमाची फळे "रातांबे" या नावाने सुद्धा ओळखली जातात. कोकणात एप्रिल-मे मध्ये मुबलक प्रमाणात येऊ लागतात. याची साले सुकवुन जेवणात आंबटपणासाठी वापरली जातात. त्यालाच कोकम, आमसुलं किंव्हा सोलं अस म्हटलं जात. याचा सरबतासाठी लागणारा गोड पाक/सिरप कसा बनवायचा ते पाहू या….


Read this recipe in English......click here.

कोकम पाक/सिरप बनवण्यासाठी लागणारे साहित्य:
कोकम फळे- ३०
साखर- १  १/२ कप
कृती:
कोकम फळे धुवून फडक्याने पुसून कोरडी करा. कोकम फळाचे दोन भाग करून आतला पांढरा गर काढा.
कोकमाच्या वाटीत साखर भरा. स्वच्छ, कोरडी बरणी घ्या आणि तळाशी थोडी साखर पसरवा. एकावर एक अशा त्या कोकमाच्या वाट्या ठेवा. वरून पुन्हा थोडी साखर टाका. 
बरणीच्या तोंडाला सुती कापड बांधा आणि ८-१० दिवस कडक उन्हात ठेवा. उन्हात ठेवण्यापूर्वी दररोज नीट ढवळून घ्यावे.
८-१० दिवसांत छान घट्ट, गडद गुलाबी-लालसर रंगाचा पाक तयार होईल. 
साले घट्ट पिळून काढा आणि गाळून घ्या. 
स्वच्छ, कोरड्या, हवाबंद बाटली मध्ये हा पाक भरून ठेवा. व्यवस्थित काळजी घेतली तर वर्षभर टिकतो.  

टीप:
रस काढलेल्या सालांचा काही उपयोग नसतो. माझ्या लहानपणी, माझी आई काही सालाना पुन्हा थोडी साखर लावून ती वाळवत असे. आम्ही खायचो पण खूप आंबट लागायची आणि आमची नखे ​​व दात पिवळे धम्मक व्हायचे खावून झाल्यावर. आजही आठवल कि हसू येत.

कोकम सरबत बनवण्यासाठी लागणारे साहित्य साहित्य: (१ ग्लास साठी)
  • कोकम सिरप- १ टेबलस्पून
  • थंड पाणी- साधारण २०० मिली (म्हणजे एका ग्लासात राहील इतके)
  • शेंदेलोण/सैंधव मीठ किंवा पादेलोण किंवा साधे मीठ- लहान चिमूटभर
  • भाजलेल्या जीऱ्याची पूड- १/४  टिस्पून किंवा चवीनुसार
  • पिठीसाखर- आवश्यकतेनुसार (गरज असल्यास, कोकमांच्या आंबटपणावर अवलंबून आहे.)
  • पुदिना पाने- सजावटीसाठी (ऐच्छिक)
  • बर्फाचे तुकडे किंवा चुरा- आवश्यकतेनुसार 

कृती:
एका काचेच्या ग्लासमध्ये कोकम सिरप, थंड पाणी, मीठ, जिरेपूड, पिठीसाखर घालून चांगले मिक्स करावे.
पुदीना पाने तोडून घालावी. बर्फाचे तुकडे घातले की सरबत पिण्यास तयार.

Friday, February 27, 2015

Metkut (मेतकुट)

मेतकुट हे आपल्या स्वयंपाकघर सहज उपलब्ध असणाऱ्या पदार्थांपासून बनवता येते. मऊ भात किंव्हा खिमट/गुरगुऱ्या भात त्यावर साजूक तुप आणि मेतकुट खूप छान लागते. पूर्वीच्या काळी न्याहारीला हमखास असे खाल्ले जायचे. आजारी असताना किंव्हा परिक्षेच्या दिवसात हलका आहार म्हणून अतिशय चांगले. बाळाला भाताची पेज किंव्हा खिमट भरवताना त्यावर मेतकुट घालावे. "मेतकुट" करायलाही फार सोपे आहे. कसे ते पहा ....



Read this recipe in English...... click here.

साहित्य:
  • चणा डाळ- १ कप
  • उडीद डाळ- १/४  कप
  • तांदुळ- १/२  कप
  • गहू - १ टिस्पून
  • लाल तिखट/मिरची पूड  - २ टीस्पून
  • धणे- १ टिस्पून
  • जिरे - १ टिस्पून
  • हिंग - १ टिस्पून
  • हळद - १ टिस्पून
  • मोहोरी - १ टिस्पून
  • दालचिनी-  १ इंचाचा तुकडा 
  • काळे मिरी- २
  • लवंग- ४
  • जायफळ - अर्धे 

कृती:
  • मंद आचेवर  मिरची पूड, हिंग, जायफळ, हळद वगळता सर्व साहित्य वेगवेगळे खमंग न करपवता भाजा. 
  • ते सर्व साहित्य एकत्र करा व थंड होऊ द्या. त्यावर जायफळ किसून घाला. 
  • नंतर उर्वरित साहित्य पण त्यात घालून सर्व साहित्य मिक्सर मध्ये दळून  बारीक पूड  करा. 
  • बारीक चाळणीने चाळुन  आणि हवाबंद डब्यात भरून ठेवा. आपण २-३ महिने हे वापरू शकता.

मेतकुट कसे खाल ……?
  • गरम भात किंव्हा मऊ भात , मेतकुट, साजूक तूप चांगले मिक्स करावे आणि गरम गरम खा. हव असल्यास भातावर लिंबाचा रस किंवा दही घाला.
  • मेतकुट, दही, मीठ, बारीक चिरलेली कोथिंबीर आणि चिरलेला कांदा घालावा.  कोशिंबीर तयार. हव तर वरून फोडणी पण देऊ शकता.
  • ब्रेड बटर लावून भजा त्यावर जरास मीठ आणि मेतकुट लावा. 
  • मेतकुट पोहे बनवा.  

Tuesday, December 16, 2014

Methi Ladu (मेथीचे लाडू)

आम्ही प्रत्येक हिवाळ्यात मेथीचे लाडू करतो. थंडीत आरोग्यास अतिशय उत्तम, उर्जावर्धक असतात. शिवाय मेथीचे लाडू  स्तनपान देणाऱ्या मातांसाठी  विशेष करून केले जातात. बाळंतीणीची रोग-प्रतीकारशक्ती आणि दुधाचे प्रमाण वाढावे तसेच बाळाला जन्म दिल्यामुळे झालेली शरीराची झीज भरून येण्यासाठी जी पोषणमूल्ये  आणि उष्मांक आवश्यक असतात ती देण्यासाठी मेथी व  लाडूतील अन्य घटक मदत करतात. हि सोप्पी पाककृती माझी आजी बनवायची त्याप्रमाणे आहे.

Read this recipe in English......click here.


साहित्य:
  • मेथी पीठ/पुड - २५० ग्रॅम (बाजारात मिळते)
  • बारीक रवा- १ किलो
  • सुके खोबरे, किसुन - २५० ग्रॅम
  • गूळ, चिरून- १ किलो
  • हलीम/हळीव/अहळीव- १०० ग्रॅम
  • डिंक- ३०० ग्रॅम
  • जायफळ पुड- १ टेबलस्पून 
  • खसखस- २० ग्रॅम
  • बदाम - १०० ग्रॅम
  • खारीक- १०० ग्रॅम
  • साजुक तूप- साधारण ५०० ग्रॅम
  • पाणी- अर्धा कप (साधारण एक वाटी)

कृती:
  • मेथी पीठात  १/४ कप तूप घाला व हाताने चोळून चोळून व्यवस्थित एकत्र करा आणि ते किमान २ दिवस तसेच ठेवा. मात्र रोज एकदातरी ते पीठ चोळावे.  
  • २ ते ८ दिवसानंतर लाडू करायला घ्या. रवा निवडून घ्या. 
  • कढईत ३-४ टेबलस्पून तूप घालुन रवा खमंग भाजा. बाजुला ताटात काढून ठेवा.  
  • त्यानंतर १ टिस्पून तूप घालुन हलीम खमंग भाजा. बाजुला ताटात काढून ठेवा.  
  • त्यानंतर खसखस खमंग भाजा. बाजुला ताटात काढून ठेवा.  
  • त्यानंतर किसलेले सुके खोबरे तांबूस रंग येईपर्यंत चुरचुरीत भाजून घ्या. भाजल्यावर हाताने थोडेसे चुरा. बाजुला ताटात काढून ठेवा. 
  • त्यानंतर कढईत तूप गरम करून, डिंक फुलेपर्यंत तळा. थंड झाल्यावर हाताने थोडेसे चुरा. बाजुला ताटात काढून ठेवा. 
  • खारकांच्या बिया काढून टाका व त्याचे छोटे छोटे करा.  
  • त्यानंतर त्याच तूपात बदाम आणि खारका तळा. थंड झाल्यावर खलबत्त्यात भरडसर कुटा किंवा मिक्सरवर भरड दळा.   
  • मोठ्या परातीत वरील भाजलेले सर्व साहित्य एकत्र करावे. जायफळ पूड घालावी आणि चांगले मिक्स करावे. बाजूला ठेवा.
  • जाड बुडाच्या कढईत किंव्हा पातेल्यात १ टेबलस्पून तूप गरम करावे. गूळ आणि पाणी घालावे. मध्यम आचेवर सतत ढवळत रहावे. गुल वितळुन हळुहळू पाक उकळायला लागेल. २ तारी पाक व्हायला हवा. आच कमी करा. पाक जास्त शिजला तर लाडू कडक होतात.  
  • पाक उकळायला लागला की लगेच त्यात परातीतील कोरडे मिश्रण त्यात टाकावे. चांगल्या मजबूत चमच्याने ढवळुन सर्व पटापट व्यवस्थित एकत्र करावे. 
  • थोडावेळ सतत ढवळत रहावे. सगळ छान एकजीव झाल पाहिजे. 
  •  गॅस बंद करून पातेले खाली उतरवा. हाताला जरासं तूप चोळुन पटापट लाडू वळा. हे मिश्रण थंड होण्याआधीच लाडू वळा. नंतर मिश्रण कडक होऊन लाडू वळले जात नाहीत. (मंद गॅस वाट जड तवा ठेवून त्यावर पातेले ठेवले, तर मिश्रण गरम रहाते.) 
  • पूर्णपणे थंड झाल्यावर लाडू डब्यात भरून ठेवा.

टीपा: 
  • काजू घातले तरी चालतील. बदामाप्रमाणेच काजू तुपात टाळून कुटून घ्यावेत. काजू घातले तर लाडू अधिक रुचकर बनतात. पण काजू आरोग्यास फारसे उपयुक्त नसल्याने टाळावे.   
  • २ तारी पाक म्हणजे चमच्याने थोडासा पाक काढून किंचित थंड करून दोन बोटाच्या चिमटीत धरून पाहावा. पाक बोटाला चिकट लागतो आणि बोटं लांब केल्यावर २ ते अधिक तारा दिसतात. (पाक जास्त शिजून १ तरी होईल. तरमग लाडू दगडासारखे कडक होतील.)   
  • थंडीत रोज सकाळी १ लाडू खाणे चांगले असते.  

Friday, December 5, 2014

Dudhi Muthiya (दुधी मुठीया)

दुधी मुठिया हा गुजराती पदार्थ अतिशय पौष्टिक आणि चविष्ट आहे.


Read this recipe in English, plz click here. 

साहित्य:
दुधी भोपळा- १ मध्यम आकाराचा
गहू पीठ (कणिक)- १ कप
बारीक रवा - १ कप
बेसन- १ कप
आले- २ इंच
हिरव्या मिरच्या - 2
लाल तिखट/ मिरची पूड- १ टिस्पून
तीळ- १/२  टिस्पून
जिरे- १ टिस्पून
धणे पूड - १/२  टिस्पून
हळद - १/२  टिस्पून
हिंग - १/२  टिस्पून
बडीशेप- १/२  टिस्पून
लिंबू रस - २ टिस्पून
साखर- एक चिमूटभर
कोथिंबीर, चिरून- १/२  कप
खायचा सोडा (बेकिंग सोडा) - १/२  टिस्पून
मीठ-चवीप्रमाणे
तेल- २ टीस्पून

फोडणीसाठी:
तेल- ३ ते ४ टेबलस्पून
कढीपत्ता- २ डहाळ्या
मोहोरी- १ टिस्पून
तिळ - २ टीस्पून
हिंग- १/४  टिस्पून

सजावटीसाठी: बारीक चिरलेली कोथिंबीर

कृती:
आले, हिरव्या मिरच्या आणि जिरे एकत्र भरड वाटा.
दुधी किसून  आणि पिळून घ्या. पण हे दुधीचे पाणी टाकू नका. नंतर कणिक मळण्यासाठी उपयोगी पडेल.
दुधी, गव्हाचे पीठ, रवा, बेसन, जिरे-आले-हिरवी मिरचीचा ठेचा, हळद, बडीशेप, लिंबाचा रस, साखर, कोथिंबीर, सोडा, हिंग, हळद व मीठ  परातीत एकत्र करा. चांगले मिक्स करावे.
बाजूला काढून ठेवलेले दुधीचे पाणी थोडे थोडे घालून कणिक माळून घ्या. तेल घालून पुन्हा छान मळून घ्या. कणिक फार मऊ  नको आणि फार घट्टही  नको .
हातावर थोडे तेल लावून कणकेचे ६ भाग करा. प्रत्येक भागाचा लांबट (दंडगोलाकार) उंडा तयार करा.
स्टीलच्या चाळणीला  तेलाचा हात लावा आणि सर्व उंडे चाळणीत ठेऊन मोदकपात्रात किंव्हा इतर स्टीमरमध्ये २० ते २५ मिनिटे वाफऊन घ्या. मायक्रोवेव्ह स्टीमर पण वापरू शकता.
थोडे थंड झाल्यावर अर्धा इंच रुंदीचे काप करा.
कढईत तेल गरम करून मोहरी, कढीपत्ता, तिळ आणि हिंग टाकून फोडणी करावी. त्यात मुठीयाचे काप तुकडे टाकून २ ते ३ मिनीटे मध्यम आचेवर खमंग परतावे.
वरून कोथिंबीर टाकुन सजवावे.  कैरीच्या किंव्हा नारळाच्या चटणी बरोबर गरम सर्व्ह करा.

Friday, November 28, 2014

Avalyacha Kis (आवळ्याचा मावा किंवा कीस)

मोरावळ्याचे नियमितपणे सेवन करणे हे चांगले आरोग्य राखण्यासाठी मदत करते. पण बऱ्याच लहान मुलांना मोरावळा आवडत नाही. आवळा कॅन्डी प्रमाणे रुचकर आणि बनवायला अतिशय सोप्पा असा हा प्रकार आहे. मुलांना तर आवडेलच पण जेवल्यावर मुखशुद्धीसाठी पटकन तोंडात टाकायला मस्त.



Read this recipe in English.......click here.


साहित्य:
  • डोंगरी आवळे - ५०० ग्रॅम
  • साखर - सव्वा कप
  • आले, किसुन- ५० ग्रॅम
  • मीठ- १/४ टिस्पून

कृती:
  • आवळे स्वच्छ धुवा आणि पुसून घ्या. किसणीवर किसुन घ्या आणि मोठ्या वाडग्यात काढा. (शक्यतो काचेचा किंवा प्लॅस्टिकचा वाडगा वापरा.) 
  • त्यात साखर आणि मीठ घालावे. चांगले मिसळा आणि रात्रभर तसेच झाकून ठेवा.
  • दुसऱ्या दिवशी, आले स्वच्छ धुवून पुसून घ्यावे. त्याची साले काढून किसावे. किसलेले त्यातआले घालावे व चांगले ढवळावे. थोडावेळ मुरु द्यावे.
  • आवळा व आल्याचा रस सुटतो. (खरतरं त्या रसासकटच तो कीस सुकवायाचा असतो. पण त्यातला थोडासा रस काढून त्यात थोडे पाणी आणि किंचित मीठ टाकून तो सरबताप्रमाणे प्यावा. त्या ताज्या रसाची चव अप्रतिम लागते.) 
  • मोठ्या थाळ्यात किंव्हा प्लॅस्टिकच्या पेपरवर तो कीस रसासकट पसरावा. 
  • कडक उन्हात ५ ते ८ दिवस (प्रत्येक ठिकाणी उन्हाची तीव्रता वेगवेगळी असते म्हणून) अगदी खडखडीत वाळवावा. 
  • काचेच्या किंवा प्लॅस्टिकच्या हवाबंद बरणीत वाळलेल्या किस ठेवा. 

टिपा:
  • कीस जर पूर्ण वाळला गेला नाही तर तो फार काळ टिकत नाही.
  • तुम्हाला आवडत असेल तर आल्याचे प्रमाण वाढवू शकता.
  • वरील किसात २ टीस्पून जीऱ्याची पूड घातली तर एक वेगळी चव मिळेल.

Tuesday, November 18, 2014

Avala Supari (आवळा सुपारी)

आवळा सुपारी हि मुखशुद्धी आणि आरोग्यासाठी खूप चांगली आहे.
संशोधनात असे आढळले आहे की चांगल्या गुणधर्माचे व संत्र्यापेक्षा जास्त व्हिटॅमिन "सी" आवळ्यात आहेत . याच्या सेवनाने पचनशक्ती चांगली वाढते. आयुर्वेदात आवळ्याला अत्यंत गुणकारी म्हटले आहे.




Read this recipe in English........click here.

साहित्य:
  • आवळा - १/२ किलो 
  • मीठ किंवा शेंदेलोण/सैंधव मीठ- १ टेबलस्पून 
  • आले रस - १/४ कप (साधारण. २५-३० ग्रॅम आल्यापासून) 

कृती:
  • आवळे धुवून आणि प्रेशर कुकरच्या भांड्यात ठेवावेत. त्या भांड्यात अजिबात पाणी घालायचे नाही. (पण कुकरमध्ये पाणी घालायला विसरू नका) 
  • शिट्टी न लावता २०-२५ मिनीटे त्यांना शिजवावे. (म्हणजे आवळ्यांना थेट पाण्याचा संपर्क नको, वाफेवर शिजायला हवेत.) मऊ होई पर्यंत शिजले पाहिजेत. अगदी खूप मऊ नको. बोटाने दाबल्यास लगदा न होता त्यांचा आकार कायम राहून उघडले पाहिजेत म्हणजे आपण सहजपणे आतील बी काढू शकतो. 
  • त्यांना थंड होऊ द्या. त्याच्या बिया काढा. पाकळ्यांसारखे त्याचे भाग दिसतील. हवे तर तसेच ठेवा किंव्हा त्याचे अजून लहान तुकडे करा. लहान तुकडे लवकर सुकतात. 
  • कमीतकमी पाणी वापरून आले मिक्सरमध्ये बारीक वाटा किंवा बारीक किसणीवर आले किसून घ्या, पिळून किंव्हा गाळून त्याचा रस काढा. 
  • मोठ्या बाउलमध्ये आवळ्याचे तुकडे, मीठ आणि आले रस एकत्र करा. १ तास मुरु द्या नंतर मोठ्या ताटात पसरवून कडक उन्हात वाळत घाला. 
  • कडक उन्हात ५ ते ८ दिवस वाळवा. तुकडे पूर्णपणे सुकायला हवे आहेत. 
  • काचेच्या किंवा प्लॅस्टिकच्या हवाबंद डब्यात/बरणीत ठेवा. 

टिपा :
  • सुकवण्यापूर्वी आवळ्यावर २ टिस्पून जिरे पूड घालून हळूहळू चोळा. जिऱ्याचा स्वाद छान लागतो.  
  • अजून आरोग्यपूर्ण बनवण्यासाठी, आवळ्यावर १/२ टिस्पून हिंग घालू शकता. 
  • इथे आवळे उकडून घेतले आहेत. पण त्याऐवजी कच्चे सुद्धा वापरू शकतो. त्यासाठी आवळे आणि आले किसून घ्या. त्यांना मीठ आणि जिरे पावडर चोळा आणि कडक उन्हात वाळवा.

Tuesday, November 4, 2014

Palak-Batata Cutlet (पालक-बटाटा कटलेट)

संध्याकाळी चहासोबत खाण्यासाठी चविष्ट आणि हेल्दी कटलेट ………….



Read this recipe in English......click here.

साहित्य:
  • पालक,चिरून - १+१/२ कप 
  • बटाटे, उकडून कुस्करलेले- १ कप (साधारण २ मोठे)
  • रताळे, उकडून कुस्करलेले- १/२ कप (साधारण १)
  • हिरव्या मिरच्या- ३ ते ४
  • लसुण- ६ पाकळ्या
  • जिरे पूड- १/२ टिस्पून
  • चाट मसाला- १ टिस्पून 
  • कॉर्न फ्लोअर - १ टेबलस्पून
  • मीठ-चवीनुसार (चाट मसाल्यात मीठ असते त्यानुसार मीठ घाला) 
  • तेल- आवश्यकतेनुसार 

कृती:
  • बटाटे आणि रताळे उकडून, सोलून कुस्करावे. (रताळे नसेल तर फक्त बटाटा वापरला तरी चालेल, चिमुटभर साखर घाला.) 
  • लसूण व हिरव्या मिरच्या भरडसर वाटून घ्याव्यात. 
  • पालक निवडून, धुवुन व बारीक चिरून घ्यावा.  
  • तेल सोडून वरील सर्व साहित्य एकत्र करा आणि चांगले मिक्स करा. मळुन गोळा तयार करा. (चिकट वाटत असेल तर ब्रेडचा चुरा घालावा.) 
  • लहान गोळे करून हव्या त्या आकाराचे कटलेट बनवा.  
  • एका पॅनमध्ये थोडेसे तेल गरम करून शालो फ्राय करावे. 
  • तयार झाल्यावर वरून थोडासा चाट मसाला भुरभुरावा आणि चिंचगूळाची चटणी किंवा टोमॅटो केचपबरोबर गरम वाढावेत. 

Sunday, August 31, 2014

Healthy Icecream (झटपट आणि आरोग्यपूर्ण आईसक्रीम)

कधी कधी मुलं आईसक्रीमसाठी फारच हट्ट करतात. पण दरवेळी त्यांचा हट्ट पूर्ण करण आरोग्याच्या दृष्टीने परवडण्यासारख नसत. अश्यावेळी  घराच्या घरी, झटपट आणि आरोग्यपूर्ण असं हे आईसक्रीम बनवून त्यांचा हट्ट पूर्ण करता येईल. म्हणजेच  बच्चे भी खुश और मम्मी भी खुश ....

Recipe in English, click here.


साहित्य:

  • केळी- २
  • खजूर- १०
  • खजूर, छोटे तुकडे करून- १ टेबलस्पून
  • बदाम, चकत्या करून-  १ टेबलस्पून
  • कॅंडिड चेरी-३


कृती:

  • खजूर २-३ तास पाण्यात भिजत घाला म्हणजे ते मऊ होतील. आतील बिया काढून टाका.
  • मिक्सरच्या भांड्यात केळी कापून टाका. त्यात भिजवलेले खजूर पण टाका.
  • मिक्सरवर छान मऊसुत वाटून घ्या.
  • त्यात खजुराचे आणि बदामाचे अर्धे तुकडे घाला.
  • मिश्रण व्यवथित एकत्र करून फ्रीझरला किमान ३० मिनिटे ठेवा.
  • नंतर त्याचे स्कूप करून त्यावर उर्वरित खजुराचे आणि बदामाचे तुकडे पसरवा.
  • त्यावर चेरी ठेऊन  सजवा आणि आपल्या बच्चा कंपनीला खुश करा.

Friday, November 29, 2013

Mugache Ladu (मुगाचे पौष्टीक लाडू)

साधारणपणे मुगाचे लाडू हे नेहमीच्या (साल काढलेल्या ) डाळीच्या पीठापासून बनवले जातात.  परंतु मी (खरतरं माझ्या सासूबाईंनी) इथे थोडा बदल केला आहे. सालवाली मुगाची डाळ आणि इतर साहित्य वापरून  हे लाडू अधिक पौष्टीक  बनवले आहेत.  

हे लाडू उपवासाला पण चालतात. थंडीच्या दिवसांत भरपूर उष्मांक देतात. शिवाय गरोदर आणि स्तनपान देणाऱ्या स्त्रीयांसाठी अत्यंत उपयुक्त असे हे लाडू आहेत. 


साहित्य:
  • सालवाली मुगाची डाळ- २५० ग्रॅम 
  • पिठीसाखर- १०० ते १२५ ग्रॅम (तुम्हांला कितपत गोड आवडत त्याप्रमाणात )
  • साजूक तूप- १२५ ग्रॅम 
  • बदाम पूड- १/४ कप (साधारण अर्धी वाटी )
  • खारीक पूड-  १/४ कप (साधारण अर्धी वाटी )
  • डिंक- २ टेबलस्पून 
  • काळ्या मनुका- १/४ कप (साधारण अर्धी वाटी )
  • जायफळ पूड- १/२ टीस्पून 
  • वेलची पूड- १ टीस्पून 

कृती :

  • सालवाली मुगाची डाळ खमंग गुलाबी रंगावर भाजून घ्यावी. थंड झाल्यावर मिक्सरवर दळावी. 
  • डिंक थोड्याश्या तूपात फुलवून (तळून ) घ्यावा. मिक्सरवर जाडसर दळून घ्यावा. 
  • पिठीसाखारेतील गुठळ्या मोडून, ती चाळून घ्यावी.
  • एका जाड  बुडाच्या भांड्यात/कढईत किंव्हा नॉन-स्टिक प्यानमध्ये गरजेप्रमाणे तूप घेऊन  मुगाचे पीठ खमंग वास येईपर्यंत मध्यम  ते मंद आचेवर (  जसे बेसन लाडू साठी बेसन भाजतो तसे ) भाजावे.  सतत हलवावे अन्यथा खालून जळण्याची भिती असते.
  • थंड झाल्यावर चवीप्रमाणे पिठीसाखर  इतर सर्व पदार्थ त्यात मिसळून लाडू बांधावेत.
टीप: साखर वापरायची नसेल तर मेथीच्या लाडूला जसा आपण गुळाचा पाक करतो तसा करून भाजलेले मुगाचे पीठ व इतर सर्व साहित्य पिठीसाखर वगळून त्यात घालून लाडू वळावेत. यात तूप कमी वापरले तरी चालते.  

Saturday, August 24, 2013

Mugdal Khichadi (मुगडाळ खिचडी)

आजारी असताना, विशेषकरून  ताप आला असेल किंव्हा पोट बिघडलं असेल. जेवण करायचा कंटाळा आला असेल किंव्हा खूप थकवा आला असेल अश्या वेळी पटकन होणारा पौष्टिक पदार्थ म्हणजे हि खिचडी. लहान मुलांना सुद्धा भरवण्यासाठी एकदम उत्तम.


साहित्य: 
 तांदुळ- १/२  कप
 मूग डाळ- १/४ कप
जीरे- १ टीस्पून
काळी मिरी- २ ते ४ (ऐच्छिक )
हिंग- १/४ टीस्पून
हळद- १/२ टीस्पून
मीठ चवीनुसार
पाणी- ३ ते ४ कप (मी इथे ३ कप वापरले आहे, ज्याप्रमाणात खिचडी पातळ व मऊ हवी आहे तसे वापरावे )
साजूक तूप - १ टीस्पून + वरून घेण्यासाठी आवश्यकतेनुसार 
कृती:
डाळ-तांदूळ स्वच्छ धुउन, आवश्यक पाण्यात भिजत ठेवावेत. पाणी मोजून घेतल्यास तेच पाणी खिचडी बनवताना वापरता येते.

कुकरमध्ये तूप गरम करून मिरी व जीरे जरासे परतावे.  मग हिंग, डाळ-तांदुळ, पाणी, हळद व मीठ टाकावे आणि कूकर बंद करून गॅसवर ठेवावा.
३-४ शिट्टया  झाल्यानंतर गॅस बंद करावा आणि कूकरला ८-१० मिनीट बंद ठेवावा. कुकर उघडल्यावर रवीने थोडेसे खिचडीला घाटावे. आजारी माणसाना व लहान मुलांना खायला सोपे जाते.  गुजराती पद्धतीत खिचडीला अस थोडं घाटल जाते. आवडत नसेल तर नाही घाटले तरी चालेल.

खिचडी फार पातळ व मऊ नको असेल तर फक्त १ १/२ कप पाणी वापरावे.


ही गरमागरम खिचडी भरपूर तूप घालून लोणचे किंवा लिंबाच्या फोडीसोबत सोबत खावी. जोडीला कढी आणि पापड असेल तर सोने पे सुहागा ! काय ?

Thursday, August 8, 2013

Healthy Heart Dumplings (हेल्दी हार्ट ओटस डम्पलिंगस )





Read this recipe in English...........

साहित्य:
  • रोल ओटस- १ कप
  • पाणी - ३/४ कप
  • कांदा, बारीक चिरलेला - २ टेबलस्पून
  • आलं, बारीक चिरलेलं - १ टेबलस्पून
  • गाजर, बारीक चिरलेलं - २ टेबलस्पून
  • शिमला मिरची, बारीक चिरलेली  - १ टेबलस्पून
  • मटार - २ टेबलस्पून
  • हिरवी मिरची,बारीक चिरलेली  - ४
  • कोथिम्बिर, बारीक चिरलेली  - २ टेबलस्पून
  • खवलेल ओल खोबर - २ टेबलस्पून (ऐच्छिक )
  • मोहरी- १ टीस्पून
  • हळद- १/२ टीस्पून
  • हिंग- १/४ टीस्पून
  • ऑलिव ओईल किंव्हा कुठलही तेल- ३ टीस्पून
  • मीठ- चवीप्रमाणे


कृती :
  • एका प्यान मध्ये तेल गरम करा. मोहरी टाका, तडतडल्यावर  त्यात मिरची, कांदा आणि आल टाका. हळद आणि हिंग टाकून जरासं परता.  त्यात राहिलेल्या भाज्या आणि मीठ टाकून १-२ मिनिट परता. पाणी टाका आणि उकळी येऊ द्या.
  • त्यात ओटस टाका आणि व्यवस्थित ढवळून एकत्र करून घ्या. झाकण ठेऊन १ मिनिट वाफ काढा. मिश्रण खूप कोरडे वाटत असेल तर किंचित पाणी शिंपडा.
  • पण एक लक्ष्यात ठेवा कि पाण्याचे प्रमाण हे ओटस पेक्षा कमीच असले पाहिजे अन्यथा मिश्रण चिकट बनेल.
  • नंतर त्यात कोथिंबीर आणि खोबर टाकून व्यवस्थित ढवळून एकत्र करून घ्या. मिश्रण थंड होऊ द्या .
  • त्या मिश्रणाचे सारखे गोळे करून इडली पात्रात  किंव्हा मोदक पात्रात ४ ते ५ मिनिट वाफवा. मायक्रोवेव्ह ओवन मध्ये पण करू शकता.
  • टोमाटो केचप किंव्हा कुठल्याही चटणीसोबत गरमागरम वाढा.